Mở đầu
Sự phát triển của toàn cầu hóa, cách mạng khoa học - công nghệ càng chứng tỏ sức sống và giá trị bền vững của chủ nghĩa Mác - Lênin, bởi chủ nghĩa Mác - Lênin từ rất sớm đã lý giải đầy đủ sự phát triển của thế giới đương đại. Mặt khác, chủ nghĩa Mác - Lênin là một hệ thống mở, có khả năng hấp thu tinh hoa trí tuệ của nhân loại, gắn bó và phát triển cùng với thực tiễn phong trào cách mạng đã, đang và tiếp tục phát triển trong thời đại cách mạng khoa học, công nghệ và toàn cầu hóa. Tư tưởng Hồ Chí Minh là kết quả của sự vận dụng và phát triển sáng tạo chủ nghĩa Mác - Lênin vào hoàn cảnh cụ thể Việt Nam. Tư tưởng Hồ Chí Minh ngày càng được hoàn thiện, phát triển cùng với những thắng lợi và những bước tiến lên của cách mạng nước ta, của sự nghiệp đổi mới và hội nhập quốc tế của đất nước. Bảo vệ tư tưởng Hồ Chí Minh là bảo vệ hệ thống quan điểm toàn diện và sâu sắc về những vấn đề cơ bản của cách mạng Việt Nam, cũng là bảo vệ chủ nghĩa Mác - Lênin trong điều kiện toàn cầu hóa.
Với Việt Nam, sự hoàn thiện không ngừng trong thực tiễn, tư duy lý luận của Đảng ta được nâng cao, nhận thức ngày càng đúng đắn, đầy đủ và sâu sắc hơn về chủ nghĩa Mác - Lênin và tư tưởng Hồ Chí Minh, về con đường lên chủ nghĩa xã hội. Sự vận dụng và phát triển lý luận chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh là nguyên nhân cơ bản của thắng lợi vĩ đại trong 2 cuộc kháng chiến, cũng như những thành tựu to lớn trong 35 năm đổi mới, xây dựng và phát triển đất nước. Từ ngày 22/10/2018 với sự ra đời của Nghị quyết 35-NQ/TW mở ra bước ngoặt mới, thể hiện đường lối, chủ trương đúng đắn trong bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng, đấu tranh phản bác các quan điểm sai trái, thù địch nhất là trong bối cảnh hội nhập quốc tế, chuyển đổi số như hiện nay.
Là một đơn vị luôn nghiêm túc trong việc thực hiện chủ trương, đường lối, chính sách của Đảng và Nhà nước, Đảng bộ Viện Nghiên cứu chiến lược, chính sách Công Thương luôn quán triệt sâu sắc tầm quan trọng của công tác bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng. Thực hiện công văn số 1844- CV/ĐUB ngày 25 tháng 03 năm 2024 của Đảng Uỷ Bộ Công Thương, tôi xin gửi đến bài dự thi với chủ đề: “Bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng, vận dụng sáng tạo chủ nghĩa Mac- Lenin, tư tưởng Hồ Chí Minh trong quan hệ hợp tác quốc tế”.
1. Tình hình quan hệ quốc tế hiện nay
Trên thế giới, hòa bình, hợp tác và phát triển vẫn là xu thế lớn, dòng chảy chính và lợi ích chung của các nước. Tuy nhiên, thế giới vẫn phải đối mặt với những thách thức an ninh, những vấn đề phức tạp, trong đó có sự cạnh tranh chiến lược giữa các nước, nhất là các nước lớn. Cạnh tranh diễn ra phức tạp với tầm mức toàn cầu và khu vực; mở rộng trên nhiều lĩnh vực, cả chính trị, ngoại giao, kinh tế, thương mại, công nghệ, tài nguyên, môi trường, chủ quyền lãnh thổ, biển, đảo, không gian mạng; liên quan đến cả an ninh truyền thống và an ninh phi truyền thống.
Theo khuynh hướng đó, trật tự thế giới đang thay đổi. Đó là sự phát triển và thay đổi nhanh chóng về tương quan lực lượng, sự khác biệt về lợi ích chiến lược giữa các nước lớn, những biến động trong công nghệ và kỹ thuật số, tình hình chính trị nội bộ các nước, cùng những tác động qua lại phức tạp giữa các yếu tố này. Cùng với đó là sự trỗi dậy đồng thời của chủ nghĩa dân túy, cánh hữu và cực đoan, hành xử nước lớn theo lối chính trị cường quyền, áp đặt, vị kỷ, bỏ qua lợi ích chính đáng, hợp pháp của các nước khác, cũng như lợi ích chung của khu vực và cộng đồng quốc tế. Bên cạnh đó, tình trạng ô nhiễm môi trường và biến đổi khí hậu ngày càng trầm trọng. Cục diện thế giới đang đứng trước nguy cơ bị phá vỡ.
Động lực của sự phát triển là do cách mạng khoa học, kỹ thuật làm thay đổi hình thái kinh tế - xã hội của loài người. Ngay từ thời kỳ sơ khai, những lực lượng nắm giữ công nghệ cũng đồng thời có khả năng chi phối sức mạnh vượt trội về tài chính, quân sự và chính trị. Mỗi khi thế giới trải qua một bước đột phá công nghệ lớn sẽ tạo ra cuộc cách mạng về phương tiện sản xuất, từ đó làm thay đổi cấu trúc chính trị, xã hội. Những biến động về kinh tế, chính trị, xã hội tất yếu sẽ tác động tới quan hệ quốc tế và làm thay đổi cán cân quyền lực toàn cầu.
Cuộc Cách mạng công nghiệp đầu tiên trên thế giới được C. Mác và Ph. Ăng-ghen đề cập bắt đầu ở nước Anh vào cuối thế kỷ XVIII đầu thế kỷ XIX, biến nền sản xuất nhỏ thành nền sản xuất quy mô lớn, thay đổi xã hội nông nghiệp đã tồn tại từ 8.000 năm trước đó.
Cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ hai với đặc trưng sử dụng năng lượng điện và ra đời các dây chuyền sản xuất hàng loạt trên quy mô lớn, dẫn đến quá trình sản xuất và tiêu dùng hàng loạt. Chi phí sản xuất giảm.
Cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ ba xuất hiện khoảng từ năm 1969, với sự ra đời và lan tỏa của công nghệ thông tin, điện tử và tự động hóa sản xuất, làm thay đổi tận gốc các lực lượng sản xuất, tác động tới mọi lĩnh vực đời sống xã hội loài người và làm thay đổi thế giới một lần nữa.
Cho đến nay, bối cảnh cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ tư và sự bùng nổ của công nghệ thông minh đang minh chứng cho sự phát triển theo đường xoáy ốc của lịch sử với những tác động to lớn, mạnh mẽ và sâu sắc. Nhân loại đang đứng trước cuộc cách mạng có thể thay đổi hoàn toàn cách con người sống, làm việc và quan hệ giữa con người với nhau. Sự phát triển hiện nay của lực lượng sản xuất dựa trên nền tảng tiến bộ khoa học - công nghệ đang đưa nhân loại tới những mô hình phát triển rất mới, như Cách mạng công nghiệp 4.0, xã hội siêu thông minh 5.0. Trí tuệ nhân tạo với khả năng học máy, kết nối tế bào thần kinh nhân tạo và xây dựng mô thức đang tái hiện khả năng nhận thức của con người, ở cấp độ cao hơn trên nền tảng dữ liệu lớn và công nghệ đột phá 5G.
Tuy nhiên, sự phát triển mạnh mẽ của công nghệ thông tin kéo theo nhiều hệ lụy cho quan hệ quốc tế hiện nay. Các cuộc khủng hoảng kinh tế, chính trị, xã hội sẽ tiếp tục gia tăng. Sự vận động của những mâu thuẫn nội tại này đang góp phần xác định hình thái quan hệ quốc tế mới. Cạnh tranh Mỹ - Trung Quốc hiện nay là một trường hợp điển hình cho thấy sự thay đổi của chính trị quốc tế và trật tự thế giới. Bản chất của chính trị quốc tế là tranh giành quyền lực. Nước đang nắm quyền lực quyết không muốn chia sẻ với quốc gia khác, mà là sử dụng quyền lực để giành thêm lợi ích. Sau khi trở thành nền kinh tế lớn thứ hai thế giới, Trung Quốc đang nỗ lực chuyển biến sức mạnh kinh tế với những ảnh hưởng quốc tế to lớn thành sức mạnh chính trị toàn cầu và tham vọng đó đã biến Trung Quốc thành đối tượng kiềm chế của Mỹ. Trung Quốc đã trải qua hơn 40 năm cải cách và mở cửa để bắt kịp cuộc cách mạng công nghiệp với những thành tựu phi thường, bước lên bậc thang cao hơn trong chuỗi giá trị công nghệ với những công ty không chỉ bắt kịp mà còn đi tiên phong như Tencent, Alibaba,... Do đó, cùng với cọ xát địa - chiến lược, trả đũa thương mại thì cốt lõi của cạnh tranh gay gắt hiện nay giữa Mỹ và Trung Quốc là cuộc đua đi đầu thế giới trong lĩnh vực công nghệ. Xung đột Nga-Ukraine sắp sang năm thứ ba, các cuộc tiến công qua lại chưa tạo được đột biến nào. Trí tuệ nhân tạo (AI) được ứng dụng mạnh mẽ, robot hóa hoạt động quân sự có thể là bước ngoặt của xung đột. Không bên nào bác bỏ đàm phán, nhưng đưa ra các điều kiện tiên quyết, mà đối phương khó chấp nhận. Cuộc chiến ở Dải Gaza có nhiều diễn biến mới phức tạp. Liên hợp quốc và nhiều nước kêu gọi chấm dứt xung đột, thúc đẩy hoạt động nhân đạo và giải pháp hai nhà nước cùng tồn tại.
2. Nhận diện chính sách đối ngoại của Việt Nam giai đoạn hiện nay
Hội nhập quốc tế là một quá trình tất yếu, có lịch sử phát triển lâu dài và có nguồn gốc, bản chất xã hội của lao động và sự phát triển văn minh của quan hệ giữa con người với con người. Trong xã hội, con người muốn tồn tại và phát triển, phải có mối liên kết chặt chẽ với nhau. Với cách tiếp cận như vậy, hội nhập quốc tế được hiểu là quá trình liên kết, gắn kết giữa các quốc gia, vùng lãnh thổ với nhau thông qua việc tham gia các tổ chức, thiết chế, cơ chế, hoạt động hợp tác quốc tế vì mục tiêu phát triển của mỗi quốc gia, vùng lãnh thổ đó và nhằm tạo thành sức mạnh tổng hợp để giải quyết những vấn đề chung mà các bên cùng quan tâm. Vì vậy, những thuận lợi, thời cơ và khó khăn, thách thức luôn đan xen nhau trong từng bối cảnh lịch sử của thế giới, trong đó có cả những tác động bất lợi đến công tác xây dựng, chỉnh đốn Đảng, đến công tác bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng. Hiện nay, quá trình hội nhập quốc tế sâu rộng, diễn ra trên nhiều lĩnh vực cùng với sự bùng nổ của khoa học - công nghệ, sự phát triển mạnh mẽ của kinh tế số, kinh tế tri thức, điển hình là cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ tư đã và đang là cơ hội, thời cơ để Việt Nam đón bắt, tranh thủ tận dụng thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội.
Nhận diện những tư tưởng thù địch chống phá Đảng ta trên lĩnh vực quan hệ hợp tác quốc tế
Bên cạnh những cơ hội mà chúng ta có được, quá trình tham gia hội nhập quốc tế cũng tiềm ẩn rất nhiều nguy cơ và thách thức. Vấn đề này đã được Đảng ta chỉ ra ngay trong Văn kiện Đại hội XIII: “Tình hình thế giới tiếp tục diễn biến nhanh, phức tạp, khó dự báo. Hòa bình, hợp tác, liên kết để phát triển vẫn là xu thế lớn nhưng chủ nghĩa dân tộc cực đoan, xung đột cục bộ, sắc tộc, tôn giáo, tranh chấp lãnh thổ, tài nguyên là những thách thức lớn đe dọa sự ổn định và phát triển ở một số khu vực, quốc gia. Cạnh tranh chiến lược giữa các nước lớn gia tăng, đi kèm theo đó là sự điều chỉnh chiến lược, chính sách ở nhiều quốc gia, tập hợp lực lượng ngày càng linh hoạt, phức tạp”.
Ngoài ra, đi ngược lại chính sách vì lợi ích, quốc gia dân tộc, vẫn còn có những ý kiến cố tình xuyên tạc, bóp méo chính sách đối ngoại của Việt Nam nhằm phá hoại công cuộc hội nhập, phát triển của đất nước. Chúng rêu rao rằng, đối ngoại của Việt Nam là “gió chiều nào theo chiều ấy”, uốn kiểu nào cũng được, từ đó bôi nhọ rằng “ngoại giao cây tre” là không có lập trường, không đáng tin cậy. Với thủ đoạn lợi dụng những phát ngôn, những hình ảnh của lãnh đạo Đảng, Nhà nước ta, rồi cắt xén, thêm thắt, bình luận, làm sai lệch nội dung, bản chất vấn đề, cố tình thổi phồng theo hướng kích động chia rẽ “kiểu bắt tay bên này để chống bên kia”, từ đó lấy cớ xuyên tạc, bóp méo đường lối, chính sách đối ngoại của Việt Nam.
Lợi dụng bối cảnh quốc tế diễn biến phức tạp, nhiều biến động mới; tình hình trong nước còn nhiều khó khăn, các thế lực thù địch, phản động, cơ hội chính trị ráo riết tung ra những luận điệu xuyên tạc nhằm bôi nhọ, hạ thấp uy tín, vai trò lãnh đạo của Đảng, Nhà nước Việt Nam. Mục tiêu cuối cùng mà sự chống phá của các thế lực này hướng tới không gì khác là nhằm xóa bỏ sự lãnh đạo của Đảng, của chế độ xã hội chủ nghĩa và chia rẽ khối đại đoàn kết toàn dân tộc. Sự tinh vi của những thủ đoạn này ở chỗ, họ lợi dụng không gian mạng xã hội - nơi khởi phát nhanh chóng những thông tin thật - giả, đúng - sai, tốt - xấu... đa chiều, phức tạp, để tung ra thông tin sai lệch, xuyên tạc đường lối đối ngoại của Đảng và Nhà nước Việt Nam. Thậm chí, một số “nhà hoạt động”, “nhà dân chủ”, “học giả” tự xưng..., kể cả ở ngoài nước, đưa ra những “ý kiến”, “tư vấn”, “phản biện”, tạo những “cơn sóng ngược” trên mạng xã hội, mưu toan gieo rắc tâm lý hoang mang, mất phương hướng, tạo sự bức xúc, tâm lý chống đối, gây mất ổn định xã hội, “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” trong nội bộ ta.
Chẳng hạn, họ xuyên tạc rằng đường lối đối ngoại của Đảng và Nhà nước Việt Nam hiện nay là “đu dây”, “tự sát”, bị lệ thuộc, chi phối bởi các cường quốc; rằng sự lạc hậu về chính sách đối ngoại sẽ khiến Việt Nam khó giữ được các quan hệ an ninh với các “phên dậu láng giềng”. Rồi họ đưa ra “lời khuyên”, “chỉ đường” cho Việt Nam nên bỏ chính sách “bốn không” để nghiêng về phương Tây, gắn với thực hiện “dân chủ hóa Việt Nam”. Xem đây là giải pháp để bảo vệ chủ quyền quốc gia. Và rằng, một nền dân chủ đích thực sẽ giúp đất nước thoát khỏi tình thế suy yếu, bị chèn ép... Đáng chú ý, các thế lực thù địch, phản động thường tìm cách "cường điệu hóa" khi đặt Việt Nam trong mối quan hệ với những cường quốc lớn, từ đó đưa ra quan điểm “khuyên” Việt Nam nên chọn theo nước này, chống nước kia và ngược lại; thậm chí còn “khuyến cáo” Việt Nam nên bỏ chính sách đối ngoại “bốn không” để nghiêng về phương Tây, gắn với thực hiện “dân chủ hóa Việt Nam”, xem đây là giải pháp để “bảo toàn chủ quyền lãnh thổ”. Từ đó, cổ súy, kích động tư tưởng dân tộc cực đoan, làm “ngòi nổ” để truyền bá tư tưởng chống đối, gây chia rẽ, kỳ thị về ngoại giao, gây sự hiểu nhầm đối với người dân trong đường lối, chính sách đối ngoại của Đảng, Nhà nước.
Gần đây nhất, lợi dụng chuyến thăm cấp Nhà nước tới Việt Nam của Tổng thống Hoa Kỳ Joe Biden (từ ngày 10 đến 11/9/2023), trên một số trang mạng phản động: “Daploisongnui”, “Đài Á Châu tự do”, “Thongluan”, “Baotiengdan”... các thế lực thù địch, phản động lại ra sức đưa ra những luận điệu phiến diện, một chiều. Chúng cho rằng, “Việt Nam đang ngấm ngầm “theo chân” nước này để chống nước kia”; “Việt Nam đang ngả về phương Tây”; “sẽ có một vận hội mới với phong trào dân chủ ở Việt Nam sau chuyến thăm của Biden”;… Đây là những luận điệu hoàn toàn sai trái, xuyên tạc đường lối, chính sách đối ngoại của Việt Nam, lộ rõ âm mưu hòng phá hoại lòng tin, sự tin cậy, của các nước đối với Việt Nam. Thực chất là nhằm hướng đến mục tiêu gây mất ổn định an ninh chính trị, trật tự xã hội, cản trở việc thực hiện các chủ trương, chính sách của Đảng, Nhà nước, hạ thấp vị thế của Việt Nam trên trường quốc tế, tiến tới đòi xóa bỏ vai trò lãnh đạo của Đảng, chống phá con đường đi lên chủ nghĩa xã hội ở nước ta.
Thực tế những thành tựu đạt được vô cùng ấn tượng của Việt Nam đã chứng minh những quan điểm xuyên tạc là hoàn toàn sai trái:
Trong bối cảnh mở cửa và hội nhập quốc tế hiện nay, Việt Nam đã sáng suốt và kịp thời có những thay đổi tư duy về công tác đối ngoại, tạo nền tảng quan trọng giúp công tác đối ngoại có những bước phát triển đột phá. Trong suốt quá trình đó, chúng ta chủ trương “là bạn, là đối tác tin cậy và là thành viên tích cực, có trách nhiệm trong cộng đồng quốc tế”. Điều này cho thấy, Việt Nam luôn chú trọng đưa quan hệ với các nước trên thế giới, khu vực đi vào chiều sâu, ổn định và tăng cường sự tin cậy lẫn nhau, tạo sự đan xen lợi ích nhằm củng cố vị thế của nước ta và bảo đảm lợi ích quốc gia trong quan hệ quốc tế. Có thể nhận thấy, đây là một thông điệp đối ngoại phù hợp vì việc xây dựng lòng tin và thúc đẩy quan hệ tin cậy lẫn nhau góp phần đặt nền móng vững chắc cho sự phát triển ổn định của quan hệ giữa các nước.
Năm 2024, tình hình thế giới tiếp tục diễn biến phức tạp, khó lường. Cạnh tranh lợi ích giữa các cường quốc ngày càng gay gắt. Xung đột vũ trang, mâu thuẫn sắc tộc, tôn giáo, đảo chính, nội chiến... cùng nhiều vấn đề an ninh phi truyền thống đang vượt khỏi tầm kiểm soát ở nhiều quốc gia, khu vực. Tuy nhiên, những rung chấn, biến động thời cuộc không thể đảo ngược xu thế tất yếu của thời đại, đó là khát vọng hòa bình, ổn định, hợp tác, phát triển. Ngoại giao “Cây tre Việt Nam” theo nguyên tắc “Gốc vững, thân chắc, cành uyển chuyển”, chủ động thích nghi với từng đối tác, từng hoàn cảnh; kiên trì chọn chính nghĩa, không chọn bên... là hướng đi hoàn toàn phù hợp với xu thế thời đại. Dưới sự lãnh đạo, chỉ đạo sâu sát của Bộ Chính trị, Ban Bí thư và Chính phủ, ngành ngoại giao đã bám sát đường lối đối ngoại của Đảng, Nhà nước, phát huy bản sắc “ngoại giao cây tre Việt Nam”, theo dõi sát diễn biến tình hình thế giới và khu vực, “biết mình, biết người”, “biết thời, biết thế”, linh hoạt, sáng tạo trong sách lược, xử lý các vấn đề đối ngoại theo phương châm “dĩ bất biến, ứng vạn biến”, từ đó có các biện pháp triển khai phù hợp, tận dụng cơ hội và hóa giải thách thức để hoàn thành tốt các nhiệm vụ đối ngoại. Hình tượng “cây tre Việt Nam” đã phản ánh sinh động, nhưng rất giản dị, dễ hiểu về những nội dung cốt lõi và xuyên suốt đường lối đối ngoại của Đảng ta cũng như bản sắc độc đáo của nền ngoại giao cách mạng Việt Nam, đó là gốc vững là nguyên tắc vì lợi ích quốc gia - dân tộc, là đường lối đối ngoại độc lập, tự chủ, lấy thực lực làm gốc, lấy đa phương hóa, đa dạng hóa quan hệ đối ngoại và hội nhập quốc tế toàn diện, sâu rộng để tạo thế, lập thời… Thân chắc là phương thức tạo nên sức mạnh, trong đó sức mạnh đại đoàn kết dân tộc là nhân tố căn bản, sống còn; là kết hợp sức mạnh dân tộc với sức mạnh thời đại; là giương cao ngọn cờ chính nghĩa, nhân văn, thủy chung, thượng tôn pháp luật…Cành uyển chuyển là phong cách, nghệ thuật ứng xử linh hoạt trên nguyên tắc “dĩ bất biến, ứng vạn biaến”; là cách ứng xử “biết mình, biết người”, “biết thời, biết thế”, “biết tiến, biết thoái”, “biến dừng, biết biến”… Sinh thời, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã sớm chỉ rõ đường lối đối ngoại của Việt Nam là sẵn sàng “làm bạn với tất cả mọi nước dân chủ và không gây thù oán với một ai”. “Chính sách ngoại giao của Chính phủ thì chỉ có một điều tức là thân thiện với tất cả các nước dân chủ trên thế giới để giữ gìn hòa bình”. Nói về lòng tin, sự tin cậy trong quan hệ ngoại giao, Người viết: “Tôi chắc chắn rằng, với thiện ý chung và sự tin cậy lẫn nhau, chúng ta sẽ rất nhanh chóng đi đến một sự thoả thuận có lợi cho cả hai dân tộc chúng ta”.
Mặc dù chịu nhiều sự công kích, xuyên tạc của các thế lực thù địch, “trường phái ngoại giao cây tre là ngả nghiêng, không thực chất, không có lập trường, không rõ ràng”, “gió chiều nào theo chiều ấy”… Các hoạt động đối ngoại theo trường phái ngoại giao “cây tre Việt Nam” vẫn đã góp phần củng cố vững chắc độc lập, chủ quyền, thống nhất, toàn vẹn lãnh thổ; phục vụ đắc lực, hiệu quả cho phát triển kinh tế - xã hội, nâng cao chất lượng đời sống nhân dân, tăng cường sức mạnh dân tộc, góp phần xây dựng một thế giới hòa bình, hợp tác. Qua trường phái ngoại giao ấy, từ Đại hội lần thứ XIII của Đảng đến nay, Việt Nam tiếp tục mở rộng, làm sâu sắc hơn quan hệ với các đối tác, trọng tâm là các nước láng giềng, đối tác quan trọng và bạn bè truyền thống. Chỉ tính trong năm 2023, chúng ta đã tổ chức thành công 22 chuyến thăm của lãnh đạo chủ chốt tới các nước láng giềng, các đối tác quan trọng, bạn bè truyền thống và 28 chuyến thăm của lãnh đạo cấp cao các nước đến Việt Nam cùng với hàng trăm cuộc gặp cấp cao tại các diễn đàn, hội nghị đa phương; trong đó, có những chuyến thăm có ý nghĩa lịch sử như chuyến thăm Việt Nam của Tổng Bí thư, Chủ tịch nước Trung Quốc Tập Cận Bình và Tổng thống Mỹ Joe Biden... Thành công của các chuyến thăm, hoạt động đối ngoại này đã tạo nên bước phát triển mới về chất trong đối ngoại và hội nhập quốc tế của nước ta. Đến nay, nước ta đã có quan hệ ngoại giao với 193 quốc gia, trong đó có 6 nước đối tác chiến lược toàn diện, 12 nước đối tác chiến lược và 12 nước đối tác toàn diện. Trên phương diện kinh tế, thông qua ngoại giao “cây tre Việt Nam”, năm 2023 đã góp quan trọng vào thúc đẩy tăng trưởng kinh tế, xuất nhập khẩu đạt trên 680 tỷ USD, thu hút FDI đạt 36,6 tỷ USD, tăng 32,8%, nhiều tập đoàn công nghệ hàng đầu thế giới đã cam kết đầu tư dài hạn ở Việt Nam… Khẳng định thành tựu do “ngoại giao cây tre” mang lại, tại Hội nghị Ngoại giao lần thứ 32 ngày 19/12/2023, Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng đã khẳng định, công tác đối ngoại đã “đạt được nhiều kết quả, thành tựu quan trọng, có ý nghĩa lịch sử, trở thành một điểm sáng đầy ấn tượng trong toàn bộ những kết quả, thành tựu chung của đất nước”. Đây là minh chứng sinh động góp phần bác bỏ những luận điệu sai trái của các thế lực thù địch, phản động về đường lối, chính sách đối ngoại của Việt Nam.
Kế thừa, vận dụng sáng tạo quan điểm chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh trong điều kiện cụ thể của đất nước, Đảng ta luôn “thực hiện nhất quán đường lối đối ngoại độc lập, tự chủ, hòa bình, hữu nghị, hợp tác và phát triển, đa dạng hóa, đa phương hóa quan hệ đối ngoại”. Đồng thời, tăng cường những biện pháp xây dựng lòng tin với các đối tác. Theo đó, Việt Nam đã từng bước tạo dựng và gia tăng mức độ đan xen lợi ích với các đối tác, nhất là các đối tác lớn, đối tác quan trọng đối với lợi ích an ninh và phát triển của mình. Thực hiện minh bạch hóa chính sách, quy trình hoạch định và triển khai chính sách, trong đó có việc định kỳ công bố Sách Trắng quốc phòng, Sách Xanh ngoại giao, nguyên tắc “bốn không” (không tham gia liên minh quân sự, không liên kết với nước này để chống nước kia, không cho nước ngoài đặt căn cứ quân sự hoặc sử dụng lãnh thổ Việt Nam để chống lại nước khác, không sử dụng vũ lực hoặc đe dọa sử dụng vũ lực trong quan hệ quốc tế). Đồng thời tham gia hầu hết các tổ chức quốc tế lớn và nghiêm chỉnh tuân thủ các cam kết quốc tế. Những biện pháp này đã giúp Việt Nam có những đóng góp tích cực vào sự ổn định, phát triển của khu vực, thế giới; đồng thời, là cơ sở để các đối tác ngày càng tin tưởng Việt Nam hơn.
3. Một số giải pháp nhằm bảo vệ nền tảng tư tưởng hợp tác quốc tế của Đảng trong tình hình mới
Một là, bảo đảm vai trò lãnh đạo, chỉ đạo tập trung, thống nhất của Đảng nhằm huy động sức mạnh tổng hợp của toàn Đảng, toàn quân, toàn dân, của cả hệ thống chính trị tập trung mũi nhọn đấu tranh làm thất bại âm mưu, hoạt động chuyển hóa chính trị của các thế lực thù địch, phản động; bảo vệ vững chắc địa vị và vai trò lãnh đạo của Đảng.
Hai là, trong mọi thời điểm, mọi hoàn cảnh đều phải kiên định, nghiên cứu và vận dụng sáng tạo, phát triển chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh phù hợp với bối cảnh mới của tình hình thế giới và trong nước, đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ xây dựng và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa; coi đó “là nội dung quan trọng hàng đầu của công tác xây dựng Đảng về mặt tư tưởng, vừa có vai trò nền tảng, vừa có vị trí then chốt trong tình hình hiện nay”. Tăng cường và đổi mới việc nghiên cứu lý luận và tổng kết thực tiễn, để không chỉ nhận thức sâu sắc mà quan trọng hơn là bổ sung, phát triển sáng tạo chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh phù hợp với yêu cầu của thực tiễn, gắn với tổng kết thực tiễn và vận dụng vào thực tiễn, phù hợp điều kiện của Việt Nam. Viện nghiên cứu chiến lược, chính sách Công Thương cần nâng cao hơn nữa chất lượng nghiên cứu, tham mưu, thẩm định, dự báo chiến lược, kịp thời đề xuất các chủ trương, đề án, giải pháp, chính sách đối ngoại; đồng thời phục vụ hiệu quả công tác lãnh đạo, chỉ đạo của Bộ Chính trị, Ban Bí thư về đối ngoại. Chú trọng công tác nghiên cứu, tổng kết lý luận về đối ngoại trên cơ sở những kinh nghiệm, thành tựu đạt được trong thời gian qua phục vụ hiệu quả cho việc tổng kết 40 năm đổi mới toàn diện đất nước và chuẩn bị xây dựng Văn kiện Đại hội XIV của Đảng.
Ba là, quan tâm xây dựng, củng cố và hoàn thiện cơ sở pháp lý làm chỗ dựa vững chắc cho cuộc đấu tranh trên lĩnh vực tư tưởng - lý luận. Thực tiễn, cuộc đấu tranh bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng diễn ra rất quyết liệt, khó khăn, phức tạp, nhạy cảm, liên quan đến vấn đề dân chủ, nhân quyền, tự do, tôn giáo, dân tộc, an ninh quốc gia, trật tự, an toàn xã hội. Việc nhanh chóng cụ thể hóa, thể chế hóa các quan điểm chỉ đạo của Đảng để tăng cường, hoàn thiện cơ sở pháp lý thông qua hệ thống luật pháp, các văn bản chỉ đạo của Nhà nước, của Chính phủ và các cơ quan chức năng quản lý nhà nước về an ninh, trật tự là yêu cầu tất yếu, phù hợp với xu thế của thời đại ngày nay. Đối với Đảng bộ Viên nghiên cứu chiến lược, chính sách công thương, thời gian tới cần tiếp tục nghiên cứu cụ thể hóa đầy đủ các quan điểm chỉ đạo của Đảng về đấu tranh bảo vệ nền tảng tư tưởng, bảo vệ thể chế xã hội chủ nghĩa trong hệ thống pháp luật của Nhà nước một cách phù hợp, nhất là các bộ luật quan trọng liên quan đến nhiệm vụ xây dựng và bảo vệ Tổ quốc.
Bốn là, Viện cần có phương án đào tạo đội ngũ nhà nghiên cứu quốc tế và trong nước tham gia tích cực hơn, nhiều hơn trong nghiên cứu các vấn đề quốc tế nhằm lý giải cơ sở khoa học cho đường lối, chính sách đối ngoại của Đảng và Nhà nước. Các cơ sở nghiên cứu và đào tạo về quốc tế cần phát triển mạnh mẽ trong cả nước, cũng như trong nhiều ban, bộ, ngành của Trung ương và địa phương. Thành lập hiệp hội nghiên cứu quốc tế hoặc hội đồng đối ngoại, để tập hợp chuyên gia nghiên cứu quốc tế phối hợp, tham mưu, tư vấn cho Đảng và Nhà nước về công tác đối ngoại và ngoại giao
Năm là, tăng cường xây dựng, chính đốn Đảng; nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ, đảng viên. Đây là giải pháp căn cơ trong phòng, chống “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa”, là tiền đề quan trọng để xây dựng cơ quan, đơn vị “mẫu mực, tiêu biểu”; đồng thời, tạo môi trường trong sạch, lành mạnh để ngăn ngừa sự xâm nhập những quan điểm, tư tưởng sai trái, thù địch vào đơn vị. Các cấp ủy, tổ chức đảng cần chú trọng nâng cao chất lượng ra nghị quyết, sinh hoạt đảng; nâng cao năng lực lãnh đạo, sức chiến đấu của tổ chức đảng; giữ vững nguyên tắc tập trung dân chủ, tập thể lãnh đạo, cá nhân phụ trách, tự phê bình và phê bình. Tích cực đổi mới nội dung, hình thức, phương pháp giáo dục chính trị, tư tưởng; tập trung vào giáo dục “đạo đức người cán bộ, đảng viên” theo tư tưởng Hồ Chí Minh: “Trung với nước, trung với Đảng, hiếu với dân”, “cần, kiệm, liêm, chính, chí công vô tư”. Gắn xây dựng Đảng về đạo đức với xây dựng Đảng về chính trị, tư tưởng và tổ chức; xây dựng đội ngũ cán bộ, đảng viên có phẩm chất đạo đức, lối sống trong sáng, cao đẹp, nhất là đội ngũ cán bộ chủ chốt phải nêu gương thực hành đạo đức, tạo sự lan tỏa thúc đẩy toàn Đảng, toàn dân học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh.
Sáu là, kịp thời cung cấp thông tin, định hướng tư tưởng trước các vấn đề xã hội, tạo thế chủ động trên mặt trận đấu tranh trên internet, mạng xã hội. Kịp thời cung cấp thông tin, định hướng dư luận xã hội trước các sự kiện, vấn đề nảy sinh, tạo thế chủ động trên mặt trận đấu tranh chống quan điểm sai trái, thù địch. Thông tin kịp thời các phương thức, thủ đoạn hoạt động chống phá của các thế lực thù địch, chỉ rõ mục tiêu, luận điểm sai trái và cung cấp luận cứ đấu tranh phản bác, làm cơ sở cho các lực lượng viết tin, bài đấu tranh. Đối với các vấn đề phức tạp, nhạy cảm, phạm vi tác động, ảnh hưởng lớn cần bám sát định hướng của trên, chủ động xây dựng các văn bản chỉ đạo, triển khai thực hiện, tạo sự thống nhất cao trong hoạt động đấu tranh.
Bảy là, tuyên truyền nâng cao nhận thức của toàn Đảng, toàn dân, toàn quân về ý nghĩa, tầm quan trọng của bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng, đấu tranh phản bác các quan điểm sai trái, thù địch, nâng cao trình độ giác ngộ cách mạng, bản lĩnh chính trị cho cán bộ, đảng viên và nhân dân. Làm tốt công tác giáo dục chính trị, tư tưởng để không ngừng nâng cao trình độ lý luận chính trị, bồi dưỡng lòng yêu nước, tinh thần tự hào, tự tôn dân tộc cho cán bộ, đảng viên, nhất là thế hệ trẻ. Đẩy mạnh tuyên truyền về vị trí, vai trò, ý nghĩa, tầm quan trọng của chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, đường lối, chủ trương của Đảng, chính sách và luật pháp của Nhà nước; phổ biến những thành tựu mà Đảng ta đã đạt được trên cơ sở vận dụng đúng đắn, sáng tạo và phát triển chủ nghĩa Mác - Lê-nin, tư tưởng Hồ Chí Minh trong công cuộc đổi mới. Phát huy hiệu quả đội ngũ cộng tác viên trong tham gia viết bài đấu tranh phòng, chống “diễn biến hòa bình” trên các báo, tạp chí. Đồng thời, đề cao trách nhiệm nêu gương của cán bộ, đảng viên trong việc chia sẻ thông tin tích cực, bài viết chuyên sâu, thực hiện phương châm “lấy cái đẹp dẹp cái xấu”, “lấy thông tin tích cực đẩy lùi thông tin tiêu cực”. Bên cạnh “chống”, cần tăng cường biện pháp “xây”, thực hiện tốt công tác xây dựng Đảng ở cơ sở; giải quyết có hiệu quả khiếu nại, tố cáo; tổ chức thực hiện tốt các nghị quyết của Đảng. Các địa phương sớm kiện toàn tổ chức tuyên giáo, xây dựng đội ngũ cán bộ sẵn sàng “phản ứng nhanh” với những thông tin sai trái, thù địch trên không gian mạng. Tích cực, chủ động cung cấp những thông tin chính thống để định hướng dư luận về chủ trương, chính sách, pháp luật của Đảng và Nhà nước...
Kết luận
Quán triệt tư tưởng Hồ Chí Minh về hợp tác quốc tế và trên nền tảng đường lối chính sách của Đảng, Việt Nam đã chủ động tham gia vào quá trình hội nhập khu vực và thế giới. Trong bối cảnh tình hình quốc tế rất khó khăn, công tác đối ngoại của đất nước ta đã đạt được những kết quả quan trọng, đột phá. Công tác đối ngoại, ngoại giao đạt nhiều kết quả, thành tựu quan trọng, có ý nghĩa lịch sử, trở thành một điểm sáng ấn tượng trong kết quả, thành tựu chung của đất nước những năm qua. Trong đó, đối ngoại Đảng với vai trò là một trong ba trụ cột của nền đối ngoại toàn diện, hiện đại đã có những đóng góp rất quan trọng, nổi bật vào thành tựu chung của đất nước. saNhững kết quả quan trọng của công tác đối ngoại Đảng năm 2023 đã khẳng định mạnh mẽ đường lối đổi mới, định hướng phát triển đất nước và đường lối đối ngoại độc lập, tự chủ, hòa bình, hợp tác và phát triển, đa phương hóa, đa dạng hóa quan hệ đối ngoại của ta theo tinh thần Đại hội XIII của Đảng, góp phần củng cố vững chắc hơn cục diện đối ngoại của ta, tiếp tục nâng cao hơn nữa vị thế, uy tín quốc tế của Đảng và đất nước ta trên trường quốc tế./.
Nguyễn Thảo Ngọc
Phòng Nghiên cứu và dự báo thị trường - VIOIT
TÀI LIỆU THAM KHẢO
- Bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng trong bối cảnh hội nhập quốc tế hiện nay (2024), Tạp chí Công Thương - Các kết quả nghiên cứu khoa học và ứng dụng công nghệ, Số 3 tháng 2 năm 2024.
- Đảng Cộng sản Việt Nam (2021). Văn kiện Đại hội Đại biểu lần thứ XIII, tập 1, Nxb. Chính trị Quốc gia Sự thật, Hà Nội.
- Bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng - Tiếp tục đẩy mạnh học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh (2023), Tạp chí Công Thương năm 2023.