Năm 2023 là năm “bản lề” có ý nghĩa quan trọng trong tăng tốc thực hiện mục tiêu Nghị quyết Đại hội tỉnh Đảng bộ lần thứ XVII, Kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội 5 năm giai đoạn 2021-2025; trong bối cảnh tình hình thế giới và khu vực có những diễn biến phức tạp, khó lường, kinh tế thế giới phục hồi chậm, hầu hết các nền kinh tế lớn tăng trưởng thấp, tổng cầu giảm mạnh; các chuỗi cung ứng bị gián đoạn, đứt gãy… Trong nước, nền kinh tế tiếp tục đối diện với khó khăn từ bên trong và bên ngoài, thách thức nhiều hơn thời cơ, thuận lợi, hậu quả của đại dịch Covid-19, thiên tai, hạn hán diễn biến phức tạp, trái quy luật… ảnh hưởng tiêu cực đến hoạt động sản xuất, kinh doanh và đời sống nhân dân. Trước tình hình đó, quán triệt sâu sắc phương châm hành động của Chính phủ “Đoàn kết, kỷ cương, bản lĩnh linh hoạt; đổi mới sáng tạo; kịp thời hiệu quả”; với tinh thần khẩn trương, quyết liệt ngay từ những ngày đầu năm, ngành Công Thương đã quán triệt các Nghị quyết của Chính phủ, Kết luận của Tỉnh ủy, Nghị quyết của HĐND, Chương trình, kế hoạch hành động của UBND tỉnh về phát triển kinh tế - xã hội năm 2023 để tập trung triển khai hiệu quả các nhiệm vụ, giải pháp của Ngành nhằm thúc đẩy phát triển kinh tế trên địa bàn tỉnh. Hoạt động sản xuất công nghiệp và kinh doanh thương mại đạt mức tăng trưởng khá, đóng góp đáng kể vào mức tăng trưởng chung của tỉnh.
I. Đánh giá kết quả nhiệm vụ năm 2023
Trong năm 2023, mặc dù còn gặp nhiều khó khăn, nhất là tác động của kinh tế thế giới và khu vực, nhưng tình hình phát triển công nghiệp, thương mại vẫn giữ được mức tăng trưởng ổn định so với cùng kỳ. Hoạt động sản xuất công nghiệp dần cải thiện, đặc biệt trong tháng 6/2023 năng lực mới tăng thêm các sản phẩm có lợi thế cạnh tranh (công nghiệp chế biến, điện gió) và nâng cao hiệu suất của các dự án đã đi vào hoạt động; đặc biệt là tập trung giải quyết các vấn đề liên quan đến thủ tục pháp lý để hoàn thiện hồ sơ đàm phán giá điện đối với các dự án đã hoàn thành công tác xây lắp điện. Các hoạt động thương mại và kinh doanh dịch vụ khôi phục và đạt mức tăng trưởng khá cao; nhất là dịch vụ du lịch, lưu trú, ăn uống và vui chơi giải trí diễn ra khá nhộn nhịp do bước vào mùa du lịch, tỉnh tổ chức các lễ hội, sự kiện đã thu hút khách du lịch trong và ngoài nước đến tham quan, mua sắm và nghỉ dưỡng. Các hoạt động xúc tiến thương mại, kết nối cung cấp hàng hóa được triển khai tích cực, góp phần thúc đẩy hoạt động thương mại, dịch vụ phát triển, hàng hóa trên địa bàn tỉnh lưu thông thông suốt, không có hiện tượng khan hàng, gây sốt giá. Công tác phối hợp các Sở, ban, ngành của tỉnh bám sát, theo dõi chặt chẽ tình hình sản xuất, kinh doanh của doanh nghiệp, hỗ trợ, tháo gỡ khó khăn vướng mắc cho doanh nghiệp và người lao động được quan tâm, tăng cường thực hiện có hiệu quả. Đổi mới phương thức chỉ đạo, điều hành quản lý nhà nước trong lĩnh vực Công Thương. Các nhiệm vụ trọng tâm được UBND tỉnh giao đều được thực hiện tốt; chủ động triển khai kịp thời, có hiệu quả các chương trình, kế hoạch của Bộ Công Thương, Tỉnh ủy, HĐND, UBND tỉnh; công tác cải cách hành chính tiếp tục được đẩy mạnh, tạo điều kiện thuận lợi cho người dân và doanh nghiệp. Bên cạnh những kết quả đã đạt được, tình hình thực hiện nhiệm vụ phát triển công nghiệp, thương mại trong những tháng đầu năm 2023 còn một số khó khăn, hạn chế:
- Các chỉ tiêu phát triển của ngành mặc dù có mức tăng trưởng dương, tuy nhiên vẫn thấp hơn so với kế hoạch đề ra; xét về quy mô kinh tế vẫn chưa tương xứng với tỉnh nhà. Sản xuất công nghiệp tăng trưởng chậm, thấp hơn so với kịch bản đề ra (IIP: tăng 10,68% so kế hoạch ước đạt 10%). Tổng mức bán lẻ hàng hóa và doanh thu dịch vụ đạt 15.512 tỷ đồng, đạt 48,5% so với kế hoạch năm 2023 (là 32.000 tỷ đồng)
- Lạm phát vẫn ở mức cao, chính sách tiền tệ thắt chặt; kinh tế thế giới hồi phục chậm và sự sụp đổ của một số ngân hàng trên thế giới có tác động nhất định đến xu hướng thắt chặt chi tiêu, mua sắm các sản phẩm thông thường và xa xỉ, nhất là tại một số thị trường tiêu thụ lớn các mặt hàng như dệt may, da giày, đồ gỗ... tác động đến nhu cầu nhập khẩu giảm.
- Các doanh nghiệp công nghiệp, đặc biệt là doanh nghiệp xuất khẩu tiếp tục gặp khó khăn trong việc mở rộng và đa dạng hóa thị trường do chi phí đầu vào nguyên vật liệu, chi phí sản xuất, logistics, lãi vay mặc dù đang giảm dần nhưng còn ở mức cao. Các thị trường xuất khẩu chính thắt chặt chính sách tiền tệ gây bất lợi cho giá xuất khẩu của Việt nam và gia tăng cạnh tranh từ việc Trung Quốc đã mở cửa trở lại trong thời gian gần đây.
- Các doanh nghiệp sản xuất thiếu đơn hàng, giá xuất khẩu giảm ở nhiều nhóm hàng như may mặc, đồ gỗ, các loại quặng, phân bón… ảnh hưởng đến giá trị xuất khẩu nói chung.
- Việc thực thi Chương trình phục hồi kinh tế và triển khai các gói hỗ trợ cho doanh nghiệp chưa kịp thời phát huy tác dụng, nhất là với doanh nghiệp sản xuất.
II. Kế hoạch phát triển công nghiệp - thương mại năm 2024
1. Mục tiêu tổng quát
Đẩy mạnh tái cơ cấu phát triển công nghiệp - thương mại nhanh và bền vững, tăng dần tỷ trọng công nghiệp - thương mại trong cơ cấu GDP của tỉnh.
- Về công nghiệp:
+ Ưu tiên tập trung đầu tư phát triển một số ngành, lĩnh vực có tiềm năng, lợi thế nổi trội để tạo đột phá, gồm: công nghiệp năng lượng; công nghiệp chế biến nông - lâm - thủy sản (nhất là công nghiệp chế biến gỗ); công nghiệp silicat; công nghiệp may mặc; công nghiệp hỗ trợ và từng bước cải tiến, đổi mới công nghệ các cơ sở hiện có nhằm nâng cao năng lực, hiệu quả và sức cạnh tranh, đảm bảo phát triển ngành công nghiệp hiện đại và bền vững. Tiếp tục tập trung đầu tư hạ tầng và thu hút đầu tư vào các khu kinh tế, các khu, cụm công nghiệp.
- Về thương mại:
+ Tiếp tục tập trung đầu tư hạ tầng (như chợ, siêu thị, trung tâm logistic, kho bãi và cửa hàng xăng dầu…), đầu tư phát triển dịch vụ phụ trợ liên quan đến quá trình phân phối hàng hoá.
+ Coi trọng thị trường nội địa, nhất là thị trường nông thôn; tạo thị trường tiêu thụ ổn định cho hàng hóa, nhất là nông sản hàng hóa của địa phương; đẩy mạnh xuất khẩu các sản phẩm sản xuất tại địa phương.
2. Dự kiến các chỉ tiêu chủ yếu của năm 2024
- Về công nghiệp:
+ Chỉ số sản xuất công nghiệp (IIP) ước tăng 7,5% so với năm 2023.
- Về thương mại:
+ Tổng mức bán lẻ hàng hóa và dịch vụ tiêu dùng (giá hiện hành): 36.000 tỷ đồng. + Kim ngạch xuất khẩu đạt 400 triệu USD.
+ Kim ngạch nhập khẩu đạt 360 triệu USD. (Số liệu cụ thể tại Phụ lục 01, Biểu số 1 và Biểu số 2 kèm theo)
3. Nhiệm vụ, giải pháp phát triển ngành Công Thương năm 2024
- Thực hiện đồng bộ các giải pháp đảm bảo cung ứng điện phục vụ sản xuất và tiêu dùng, bao gồm: khai thác hiệu quả các nguồn thủy điện; đảm bảo các nhà máy điện gió, điện mặt trời hoạt động ổn định, kịp thời khắc phục sự cố nếu phát sinh; khẩn trương hỗ trợ chủ đầu tư các dự án điện gió hoàn tất đàm phán để có thể phát điện lên hệ thống điện quốc gia.
- Đẩy mạnh phát triển công nghiệp trên cơ sở khai thác, phát huy các ngành có lợi thế như: công nghiệp năng lượng, công nghiệp chế biến nông - lâm - thủy sản, công nghiệp phụ trợ, công nghiệp silicat, dệt may…; sản xuất vật liệu xây dựng cao cấp, công nghiệp khai thác và chế biến khoáng sản. Nâng cao chất lượng và khả năng cạnh tranh, tăng hàm lượng công nghệ cao để tham gia chuỗi giá trị toàn cầu ở một số sản phẩm, lĩnh vực chủ yếu. Đẩy mạnh thu hút các dự án đầu tư công nghiệp lớn, công nghệ tiên tiến để tạo động lực thúc đẩy các ngành công nghiệp của tỉnh phát triển. Triển khai xây dựng các dự án năng lượng tái tạo đã được quy hoạch.
- Đẩy mạnh thu hút đầu tư và triển khai thực hiện các dự án động lực tại Khu Kinh tế Đông Nam Quảng Trị và các khu kinh tế, khu công nghiệp, cụm công nghiệp. Tiếp tục thu hút các dự án phù hợp, đúng quy hoạch vào Khu công nghiệp Quán Ngang; tiếp tục hỗ trợ nhà đầu tư để sớm triển khai dự án Khu công nghiệp Quảng Trị (VSIP 8).
- Tập trung đầu tư, đổi mới công nghệ, chuyển đổi số trong các ngành công nghiệp mũi nhọn của tỉnh. Khuyến khích các dự án công nghiệp mới, công nghệ và thiết bị hiện đại. Đẩy mạnh ứng dụng công nghệ mới trong sản xuất và xử lý môi trường ở các khu kinh tế, khu công nghiệp, cụm công nghiệp. Tăng cường áp dụng công nghệ tiên tiến để sản xuất sản phẩm đạt tiêu chuẩn xuất khẩu, nhất là trong các lĩnh vực chế biến nông, lâm, thủy sản; khai thác và chế biến khoáng sản; sản xuất vật liệu xây dựng, nhất là vật liệu mới, vật liệu chất lượng cao… Đầu tư xây dựng hệ thống xử lý chất thải, nước thải tại các khu kinh tế, khu công nghiệp, cụm công nghiệp.
- Tăng cường chỉ đạo thực hiện có hiệu quả các chương trình xúc tiến thương mại, chương trình phát triển thương mại điện tử của tỉnh và quốc gia năm 2024; triển khai các nội dung kế hoạch thực hiện chiến lược xuất khẩu; kết hợp chặt chẽ giữa thương mại truyền thống với hiện đại; theo dõi diễn biến cung cầu, giá cả thị trường các mặt hàng thiết yếu; tăng cường công tác kiểm tra, kiểm soát thị trường. Tập trung thu hút đầu tư phát triển cơ sở sở hạ tầng thương mại dịch vụ, nhất là thu hút đầu tư, phát triển các siêu thị, trung tâm thương mại tại thành phố Đông Hà và một số đô thị đông dân cư để thúc đẩy hoạt động kinh doanh thương mại phát triển, gắn phát triển cơ sở hạ tầng với nâng cao chất lượng, hiệu quả của các loại hình dịch vụ, gắn phát triển thương mại dịch vụ với du lịch của địa phương, để thúc đẩy hoạt động du lịch phát triển. Tăng cường phát triển hạ tầng thương mại nông thôn, đẩy nhanh tiến trình xã hội hóa trong đầu tư xây dựng và nâng cao hiệu quả trong quản lý, kinh doanh khai thác chợ; tập trung nguồn lực hình thành các chợ đầu mối về nông sản, thủy hải sản để thúc đẩy hoạt động mua bán, trao đổi hàng hóa.
- Thu hút các doanh nghiệp đầu tư, hình thành các trung tâm dịch vụ logistics, các trung tâm kho vận trên tuyến Hành lang Kinh tế Đông - Tây phục vụ lưu thông hàng hóa hai chiều giữa các nước ASEAN, kết nối tuyến Quốc lộ 9 với cảng Cửa Việt, Cửa khẩu quốc tế Lao Bảo, La Lay. Tích cực thúc đẩy hoạt động thương mại biên giới, khai thác hiệu quả Hiệp định Thương mại biên giới Việt Nam - Lào để thúc đẩy các loại hình dịch vụ trên địa bàn tỉnh phát triển. Tiếp tục kiến nghị cho phép tỉnh Quảng Trị được áp dụng một số cơ chế đặc thù trong việc công bố cửa khẩu Phụ Tà Rùng được phép thực hiện hoạt động thương mại biên giới, tạo điều kiện thuận lợi cho hoạt động thương mại biên giới trên địa bàn tỉnh cũng như hỗ trợ các doanh nghiệp Việt Nam mở rộng hoạt động đầu tư, sản xuất kinh doanh trên đất bạn Lào. Triển khai các biện pháp thúc đẩy hoạt động xuất nhập khẩu qua các cửa khẩu quốc tế Lao Bảo và La Lay. Phối hợp, hỗ trợ các doanh nghiệp, chủ đầu tư đẩy nhanh tiến độ thực hiện đầu tư cảng Mỹ Thủy, Quốc lộ 15D, Cửa khẩu Quốc tế La Lay và dự án băng chuyền tải than qua Cửa khẩu quốc tế La Lay, tạo điều kiện thuận lợi nhất có thể cho các doanh nghiệp kinh doanh nhập khẩu than đá từ Lào về Việt Nam qua Cửa khẩu quốc Tế La Lay, phục vụ nhu cầu trong nước cũng như xuất khẩu.
- Triển khai thực hiện các nhiệm vụ, giải pháp chủ yếu cải thiện môi trường kinh doanh, nâng cao năng lực cạnh tranh. Tăng cường nắm bắt tình hình hoạt động của doanh nghiệp, tích cực tháo gỡ khó khăn, vướng mắc, tạo điều kiện tối đa trong khuôn khổ pháp luật để doanh nghiệp phát triển. Tăng cường hoạt động hỗ trợ kết nối cung - cầu tiêu thụ sản phẩm hàng hóa; khai thác có hiệu quả các hiệp định thương mại tự do, hỗ trợ doanh nghiệp tận dụng những cam kết ưu dãi và kết quả hoạt động đối ngoại của tỉnh để mở rộng và đa dạng thị trường xuất khẩu, khơi thông thị trường xuất khẩu. Tăng tỷ trọng xuất khẩu các mặt hàng có giá trị gia tăng cao, sản phẩm chế biến sâu, giảm dần tỷ trọng xuất khẩu sản phẩm thô, sơ chế; phát triển thêm các mặt hàng xuất khẩu; thực hiện tốt công tác bảo vệ môi trường và nâng cao năng suất lao động của toàn Ngành Công Thương./.
Trần Thị Thúy Hằng
Phòng Thông tin và xúc tiến thương mại- VIOIT